Proponujemy terapię metodą Tomatisa, czyli 3 pełne dwutygodniowe cykle
dwugodzinnej terapii, która jest przyjemna, bo polega na stymulacji dźwiękami
i muzyką. Efektem terapii jest wyraźny wzrost zdolności intelektualnych,
łatwiejsze przyswajanie języków obcych, ładniejsza wymowa, korzystne zmiany
w przypadkach ADHD i nadpobudliwości, pokonanie jąkania. Oczywiście – dla każdego
pacjenta przygotowywany jest indywidualny program, odpowiadający jego potrzebom.
Polecamy tę metodę dzieciom i osobom dorosłym.
Metoda Tomatisa – doniesienia z praktyki
W Zespole Szkół Nr 109 w ciągu roku szkolnego przebywają uczniowie z różnymi rodzajami niepełnosprawności i zaburzeniami. Większość z nich potrzebuje specjalnej pomocy i dlatego obok metod tradycyjnych stosowana jest terapia przez sztukę, arteterapia i nowatorska Metoda Tomatisa.
Terapia słuchowa A. Tomatisa to jedna z najbardziej zaawansowanych metod pobudzania i wyzwalania potencjału człowieka, oraz diagnozowania problemów jego psychiki i ciała. Nawet słuch absolutny nie daje umiejętności dobrego słuchania. Francuski otolaryngolog A.Tomatis rozróżnił dwie funkcje ucha: słyszenie i słuchanie. Słyszenie jest czynnością bierną, po prostu aparat słuchowy odbiera dźwięki z otoczenia. Słuchanie jest bardziej skomplikowaną czynnością – wymaga zaangażowania, świadomości i woli. Dojrzałe słuchanie jest warunkiem skutecznej komunikacji z innymi osobami i z samym sobą, oznacza obiektywną percepcję rzeczywistości. W przypadku dziecka trudności ze słuchaniem skutkują:
– zaburzeniami koncentracji,
– kłopotami z czytaniem, z pisaniem (dysleksja, dysgrafia),
– nadwrażliwością na dźwięki,
– obniżeniem jakości uczenia się,
– brakiem zdolności językowych,
– słabą koordynacją ruchową,
– wycofaniem, nieśmiałością, nadwrażliwością emocjonalną,
– nieprawidłowymi zachowaniami społecznymi.
Mały pacjent z niedostatkiem uwagi słuchowej postrzegany jest jako niegrzeczny, nieposłuszny, ograniczony w sferze intelektualnej, agresywny. Sposobem na poprawienie deficytu słuchowego może być metoda zwana „treningiem uwagi słuchowej” lub inaczej „treningiem audio – psycho – lingwistycznym”.
Terapia polega na słuchaniu odpowiednio przygotowanego materiału dźwiękowego pochodzącego z „elektronicznego ucha” (idealnego modelu ludzkiego ucha), przez specjalne słuchawki, w których materiał dźwiękowy podawany jest drogą powietrzną i kostną. Materiałem muzycznym do stymulacji są chorały gregoriańskie i muzyka Mozarta ze względu na obecność w niej dużej ilości dźwięków o wysokiej częstotliwości oraz z powodu rytmu zbliżonego do naturalnego rytmu naszego organizmu.
Stymulacja audio – psycho – lingwistyczna (SAPL) przebiega w ściśle określonym rytmie, w ustalonych ramach czasowych. Program stymulacji składa się z trzech sesji oddzielonych 4 – 6 tygodniowymi przerwami. Przerwa jest czasem potrzebnym na dokonanie się zmian będących efektem terapii, oraz na stosowną pracę psychologiczną, logopedyczną i pedagogiczną.
W ZSS Nr 109 przy Szpitalu Rehabilitacyjnym dla Dzieci w Poznaniu trening słuchowy prowadzi się nieprzerwanie od 2005 roku. Terapii poddawane są dzieci z problemami logopedycznymi (dyslalie, niepłynności mowy, jąkanie), po silnych przeżyciach emocjonalnych (przewlekłe choroby, wypadki komunikacyjne, długie hospitalizacje), z problemami szkolnymi (dysleksja, kłopoty z koncentracją, agresja), z nieharmonijnym rozwojem, a także dzieci autystyczne.
Pomimo, że metoda nie powstała jako terapia autyzmu doskonale sprawdziła się też w tej dziedzinie. Korzystając z teorii o wpływie różnych częstotliwości dźwięku na odpowiednie części ciała i umysłu stwierdzono, że np. niskie częstotliwości wpływają na funkcjonowanie ciała, ze szczególnym wskazaniem na zaburzenia ze spektrum autystycznego, a także na koordynację i przetwarzanie sensoryczne. Choć trening słuchowy nie leczy autyzmu może pozytywnie wpłynąć na jakość życia pacjenta. U dzieci autystycznych po terapii zmniejszyła się nadwrażliwość na dźwięki i inne bodźce zmysłowe. W wyniku poprawy stabilizacji funkcji przedsionka ucha środkowego mały pacjent bez bólu i z większą łatwością poddawał się integracji sensorycznej, oraz innym formom terapii.
Niemal we wszystkich przypadkach terapia przynosi pozytywne efekty, czego dowodem są opinie rodziców, nauczycieli oraz samych pacjentów. Niekorzystnymi skutkami terapii było pojawienie się choroby lokomocyjnej, łatwe rozpraszanie pod wpływem różnych bodźców, przejściowe zaburzenia płynności mowy, niekiedy nadwrażliwość. Były to jednak skutki marginalne w stosunku do bardzo wielu pozytywnych efektów.
Praca z każdym dzieckiem jest dokumentowana, są to obszerne arkusze obserwacji zachowań, sposobów pracy, zabawy, twórczości i wszelkich reakcji podczas słuchania muzyki. Po każdej sesji rodzice dziecka wypełniają specjalną ankietę, w której informują o zmianach, jakie zaszły w zachowaniu dziecka, i tak u dzieci z ADHD nastąpiło wyciszenie, u pacjentów autystycznych poprawa mowy, pojawiła się chęć nawiązywania kontaktów werbalnych, polepszyła postawa ciała, wzrosła koncentracja, zwiększyła kontrola emocji, poprawne stały się reakcje na polecenia, niektóre z dzieci zaczęły śpiewać. Szczególnie spektakularne rezultaty nastąpiły u dzieci jąkających się, trwała poprawa mowy nastąpiła u nich po trzech sesjach (60 godzinach terapii) i została zauważona nawet przez rówieśników.
Jednorazowe spotkanie z terapeutą trwa dwie godziny. W tym czasie dziecko słucha muzyki przez słuchawki i zajmuje się tym, co sprawia mu przyjemność, może to być malowanie lub rysowanie, lepienie z gliny, masy solnej lub plasteliny, haftowanie, pergamano, budowanie z klocków, wypalanie w drewnie. W gabinecie jest mnóstwo gier planszowych, gier logicznych, układanek, loteryjek, puzzli i od dziecka zależy, czym chce się zajmować. Zajęcia mają na celu nie tylko zagospodarowanie czasu ale także wspomagają indywidualny rozwój dziecka poprzez pobudzanie do kreatywności, spontaniczności i twórczej ekspresji. Ćwiczą pamięć, spostrzeganie, uwagę, refleks, uczą logicznego myślenia. U młodszych lub niesprawnych dzieci działania z tworzywami plastycznymi (np. gliną) są dodatkowo doskonałym ćwiczeniem wzmacniającym pracę rąk i wspomagającym naukę pisania.
Fakt, że terapeuta jest całkowicie do dyspozycji dziecka, służy pomocą, uczy, mobilizuje do gry, bierze udział w zabawie korzystnie wpływa na podniesienie jakości zajęć. Dziecko cieszy to, że dorosły poświęca mu tyle czasu, że jest ono w centrum zainteresowania, że jego osoba jest tu najważniejsza. Pomimo, że podczas terapii dziecko i terapeuta porozumiewają się niewerbalnie, to i taka forma kontaktu daje prowadzącemu możliwość dokonania wielu spostrzeżeń. Sześćdziesiąt wspólnie spędzonych godzin, to bardzo wiele czasu na poznanie dziecka, zauważenie jego mocnych i słabszych stron, na ocenę jego możliwości i umiejętności, na obserwację zachowań. Po terapii często okazuje się, że problemy dziecka nie wynikają wyłącznie z niego samego, ale także z jego skomplikowanej sytuacji rodzinnej, środowiskowej, szkolnej i konieczne jest szersze działanie. W takiej sytuacji dziecko i rodzice otrzymują dalsze wskazania od pedagoga i psychologa szkolnego.